Blog
سنوگرافی چیست؟
سونوگرافی یکی از دستگاه های تصویر برداری پزشکی بر اساس امواج فراصوت است. دستگاه سونوگرافی به دلیل استفاده از امواج صوتی جز دستگاه های تصویربرداری بی خطر به حساب می آید. از زمان معرفی دستگاه سونوگرافی تاکنون تحقیقات زیادی برای خطرات ناشی از آن انجام شده است و تا به امروز اثرات مخرب و خطرناکی برای بافت های بدن، مشاهده نشده است.
همان طور که گفتیم امواجی که در دستگاه سونوگرافی استفاده می شود امواج فراصوت است. این امواج، طول موجی بالاتری از فرکانس صدای انسان دارد و در محدوده شنوایی انسان نیست. به همین دلیل است که هنگام تصویر برداری هیچ صدایی از دستگاه یا پروب آن نخواهیم شنید.
تنها حسی که زمان سونوگرافی، متوجه خواهیم شد، معمولاً ارتعاشاتی بر روی سطح پوست مان است که خیلی احساس بد یا ناخوشایندی به ما دست نمی دهد و بیشتر شبیه مور مور شدن روی سطح پوستمان خواهد بود.
کاربردهای سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی در موارد تشخیصی مختلفی کاربرد دارد که با توجه به نظر پزشک، انجام آن تجویز می شود. اما به طور معمول از سونوگرافی در زمان بارداری و برای کنترل سلامت فیزیکی و بررسی ابعاد جنین، بررسی طحال، روده، مثانه و همین طور بیماری های مرتبط با مغز و اعصاب و موارد این چنینی استفاده می شود. از دیگر کاربردهای وسیع سونوگرافی می توان به موارد نیز اشاره نمود:
_سونوگرافی پستان
_سونوگرافی غده تیروئید
_سونوگرافی بیضه ها
_سونوگرافی چشم
_سونوگرافی در ارتوپدی
_سونوگرافی داپلر عروق
_سونوگرافی دستگاه ادراری
_سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش
_تعیین IUD
نحوه انجام تصویر برداری
همان طور که اشاره کردیم در موارد بسیاری با صلاحدید پزشک، سونوگرافی تجویز می شود. زمانی که به مراکز انجام سونوگرافی مراجعه می کنیم، معمولا روال به این صورت است که با توجه به ناحیه ای که قرار است از آن تصویربرداری صورت گیرد، دستورالعمل های خاصی ارائه می شود.
مثلاً برای بررسی کلیه ها، توصیه می گردد که ۴ تا ۶ لیوان آب، در مدت یک ساعت نوشیده شود. علت این قضیه این است که آب باعث می شود نواحی تصویربرداری مربوط به کلیه و مثانه با وضوح بیشتری دیده شود.
یا مثلا برای تصویربرداری از ناحیه طحال، پانکراس یا کیسه صفرا، گفته می شود حتما تا یک روز قبل از انجام آزمایش، غذاهای چرب خورده نشود تا نواحی مربوط به این اندام ها شفاف دیده شوند.
دستور العمل های سونوگرافی را جدی بگیریم
بنابراین اگر توسط پزشک به سونوگرافی ارجاع داده شدیم، حتما دقت کنیم که از مرکز سونوگرافی، دستور العمل های لازم را سوال کنیم و از همه مهمتر اینکه توصیه ها را مو به مو عمل کنیم تا دقت تصویربرداری بالا باشد.
از طرفی توجه به توصیه های سونوگرافی امکان خطا در تشخیص را کاهش می دهد. به علاوه، عمل نکردن به توصیه های مرکز سونوگرافی امکان تصویربرداری مجدد در زمانی دیگر و اجرای دستورالعمل هایی مثل ناشتا بودن یا چندین لیوان آب خوردن که شاید آزار دهنده باشد، را بالا می برد.
اگر سونوگرافی انجام داده باشیم، حتما حس تحمل ادرار را درک کردیم که واقعا در مراحلی تحمل آن سخت و طاقت فرسا است.
پس حتما به توصیه هایی که از مرکز سونوگرافی دریافت می کنید مو به مو عمل کنید تا هم وقت و هم هزینه تان را از دست ندهید.
مزایای سونوگرافی چیست؟
_یک روش کاملا بی خطر برای بافت های بدن است.
_سونوگرافی یک روش غیر تهاجمی است، یعنی هیچ سوزنی در زمان تصویربرداری داخل بافت بدن وارد نمی شود.
_برای اکثر افراد و انواع ضایعه ها قابل انجام است.
_یک روش کاملا ایمن و غیر یونیزان است و هیچ تشعشعی از خود ساطع نمی کند.
_روشی کم هزینه تر است.
_برای زنان باردار و بررسی جنین سالم ترین و ایمن ترین روش تصویربرداری است.
_سونوگرافی از بافت های نرم و احشا بدن به خوبی تصویربرداری می کند.
_در سونوگرافی داپلر مسیر عروق خونی با دقت بالا قابل مشاهده است.
_تصاویر سونوگرافی بر خلاف اکثر روش های تصویربرداری عملکرد بافت را به صورت آنلاین نمایش می دهد.
محدودیت های انجام سونوگرافی چیست؟
۱.استفاده از ژل برای هدایت بهتر امواج
در هنگام شروع تصویربرداری سونوگرافی، از ژل به منظور هدایت بهتر امواج صوتی به داخل بافت استفاده می شود. بنابراین زمانی که روی تخت دراز کشیدیم و منتظر تصویربرداری هستیم، خوب است انتظار یک ژل سرد را روی بدن خود داشته باشیم که شاید باعث دلهره ما شود که این مایع سرد چیست.
در واقع این ژل، تنها نقش هدایت بهتر امواج اولتراسوند را بر عهده دارند و هیچ ضرر یا خطری برای ناحیه مورد نظر ایجاد نمی کنند.
۲. تصاویر سونوگرافی چگونه ساخته می شود؟
اساس تشکیل تصاویر سونوگرافی بر اساس ارسال و دریافت امواج فراصوتی در سطح مقطع بافت است.
امواج فراصوتی پس از ورود به بافت های مختلف بدن، بازتابانیده می شوند. از آن جایی که بدن ما از بافت های مختلفی تشکیل شده است بازتابش امواج فراصوتی نیز متفاوت خواهد بود.
بعضی از بافت ها، امواج صوتی را بهتر و بعضی نیز کمتر منعکس می کنند.
ساخت تصاویر سونوگرافی به این صورت است که امواج فراصوت از طریق پروب سونوگرافی به داخل بافت، انتشار و سپس تضعیف شده آن را دریافت می کند. سپس با انجام محاسبات پیچیده توسط پردازنده دستگاه، تصویر بافت مورد نظر ساخته می شود.
۳. تبحر سونوگرافیست در ایجاد تصاویر
با توجه به اینکه تصاویر سونوگرافی به صورت یک برش از محل پروب تا انتهای سطح مقطع بدن گرفته می شود. معمولاً هیچ شباهتی به لحاظ ظاهری با بافت مورد نظر ندارد؛ زیرا صرفا یک سطح مقطع از بافت در تصویر دیده می شود و نمی توان یک بافت کامل مثل طحال یا کلیه را مشاهده کرد.
بنابراین عموما نگاه کردن به تصاویر سونوگرافی برای ما به عنوان بیمار، اطلاعات مشخصی ندارد و نمی توانیم تحلیل خاصی از آن ها به عنوان بیمار داشته باشیم.
به همین دلیل است که می گویند تصویر برداری سونوگرافی شبیه به تصویربرداری سی تی اسکن، ام آر آی و اسکن پزشکی که مثل یک دوربین عکاسی، دقیقا هرچه را مقابلشان باشد ثبت کنند، نیست. بلکه سونوگرافی شبیه به نقاشی کردن است و این هنر سونوگرافیست است که بتواند تصویر خوبی را با حرکت پروب ایجاد کند.
پس اگر قصد انجام سونوگرافی دارید حتما به مرکزی مراجعه کنید که از مهارت، تخصص و تجربه کافی سونوگرافیست در تفسیر اطلاعات مطمئن هستید.
نمونه ای از تصاویر سی تی اسکن
همان طور که اشاره کردیم سی تی اسکن، یک تصویر کامل از بافت مورد نظر ایجاد می کند و تصویر خروجی اطلاعاتی دارد که بیمار تا حدی متوجه آن موارد می شود. مثلا یک شکستگی در ناحیه دست به راحتی در تصویر سی تی اسکن قابل مشاهده است.
البته دقت داشته باشیم که تفسیر دقیق تمامی تصاویر باید توسط رادیولوژیست و یا پزشک متخصص انجام شود.
مراحل آماده سازی سونوگرافی چیست؟
برای انجام سونوگرافی، به ندرت گان (یا لباس بیمار) داده می شود. معمولا وجود لباس اصلاً ضروری نیست. بعد از آماده شدن، به داخل اتاق تصویربرداری هدایت می شویم که یک تخت سرتاسری در آن قرار دارد و باید بر روی آن دراز بکشیم.
یک دستگاه خیلی شکیل و شیک هم که همان دستگاه سونوگرافی است در جلوی چشممان خودنمایی خواهد کرد و باید منتظر شروع کار سونوگرافیست باشیم. به همین راحتی.
در مراکز سونوگرافی خصوصی، معمولا یک تلویزیون سایز حدود ۴۰ اینچ هم برای نمایش تصاویر به بیمار یا همراه بیمار قرار داده می شود تا مشاهده تصاویر راحت تر باشد. بیشترین کاربرد این تلویزیون هم برای سونوگرافی حاملگی است که مادر و پدر جنین، دوست دارند فرزند خودشان را با جزئیات بالا مشاهده کنند.
تصویری از اتاق سونوگرافی (البته این اتاق خیلی لاکچریه، معمولا به این شیکی نیست)
در این مرحله لباس را از بافتی که قرار است سونوگرافی شود باید کنار بزنیم تا سونوگرافیست بتواند پروب دستگاه را روی آن حرکت دهد.
سونوگرافیست، با استفاده از پروب دستگاه، بر روی بافت یا اندام مورد نظر با استعمال ژل، کار را شروع می کند و پروب را آنقدر حرکت می دهد تا بتواند تصویر مناسبی از بافت مورد نظر ایجاد کند.
البته یکی از دلایل دیگری که پروب توسط پزشک حرکت داده می شود، این است که امواج اولتراسوند اگر طولانی مدت به صورت ثابت به بافت های بدن برخورد کنند، سبب ایجاد کاویتاسیون یا حفره زایی در مولکول های بافت می شود که خطرناک است.
بنابراین پزشک با حرکت پروب هم تصویر بهتری ایجاد می کند و هم از ایجاد کاویتاسیون در داخل مولکول های بافت جلوگیری می کند.
پروب سونوگرافی
پروب های سونوگرافی
پروب سونوگرافی ازنمای نزدیک
نکات داخل پرانتزی برای والدین
خاطرم هست زمانی که بچه بودم و برای اولین بار برای چکاپ وارد اتاق سونوگرافی شده بودم، آنچنان می ترسیدم که هنوز از خاطرم نرفته است.
شاید اگر آن زمان اطلاعاتی به صورت تصویری و فیلم توسط پدر و مادر ها در اختیار فرزندان قرار داده می شد، این مقدار ترس و نگرانی برای کودکان اتفاق نمی افتاد.
عصر دیجیتال و دنیای حاضر، آنقدر پیشرفت کرده است که هر اطلاعاتی را در لحظه نیاز داشته باشیم می توانیم به راحتی و با یک جست وجوی ساده به دست آوریم.
بنابراین از والدین درخواست می کنیم که حتما برای فرزندان بالای ۵ سال خود، تصاویر و فیلم های انجام سونوگرافی را نشان دهند و به زبان خیلی ساده نحوه کار آن را توضیح دهند تا کودک متوجه شود که هیچ خطری برای او وجود ندارد.
فکر نکنیم که کودک ما بچه است و چیزی متوجه نمی شود، مطمئن باشید اگر خیلی ساده بیان کنید، کودک شما متوجه خواهد شد و استرس و نگرانی او کاهش پیدا خواهد کرد.
برای اینکه متوجه بینش عمیق ترس های کودک خود شوید، لطفا مقاله آشنایی با عملکرد مغز و چرا کودکان از دکتر رفتن می ترسند را مطالعه کنید.
سونوگرافی ۳ بعدی و ۴ بعدی چیست؟
مدل پیشرفته از دستگاه سونوگرافی، سونوگرافی ۳ بعدی و ۴ بعدی است. به این معنی که دستگاه، این قابلیت را دارد که از طریق تصویربرداری از یک ناحیه در زوایای مختلف، تصاویر ۳ بعدی ایجاد کند. معمولا از تصویربرداری های سه بعدی در شرایط خاص استفاده می شود.
یکی از کاربردهای سونوگرافی ۳ بعدی برای مشاهده جنین و بررسی دقیق برخی موارد برای جنین انجام می شود. البته برخی مواقع هم به درخواست والدین، این تصویربرداری قبل از زایمان برای مشاهده صورت و ظاهر جنین انجام می شود که البته حتما باید تحت نظارت پزشک و تایید او صورت گیرد.
سونوگرافی ۲ بعدی و ۳ بعدی
درست است که گفته می شود، سونوگرافی خطری برای بیمار و جنین ندارد ولی تعداد بالای انجام سونوگرافی اصلا توصیه نمی شود و حتما باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
سونوگرافی ۴ بعدی هم در واقع همان سونوگرافی ۳ بعدی است فقط به صورت زنده و به صورت فیلم، تصاویر قابل مشاهده هستند. قطعا برای ایجاد چنین فیلمی، سیستم های بسیار قوی برای پردازش تصویر نیاز است تا بتواند در لحظه، پردازش های لازم برای ساخت این فیلم ۳ بعدی انجام شود.
سونوگرافی ۴ بعدی
به همین دلیل است که تعرفه سونوگرافی های ۴ بعدی به مراتب بیشتر از سونوگرافی های ۳ بعدی و ۲ بعدی است. زیرا تکنولوژی های بسیار پیشرفته ای در دستگاه ها توسط کمپانی سازنده، به کار گرفته شده است.